Δεν είναι «ένα μικρό καράβι»
«Άλλοι συχνά και άλλοι συχνότερα πληγώνουμε τους ανθρώπους άθελά μας. Ας μην το κάνουμε και εν γνώσει μας».
Συνδέθηκα πολύ με αυτή τη συμβουλή που έδωσε ένας παππούς στον εγγονό του, κάπου 40 χρόνια πριν. Από τότε που έφτασε σε μένα, τη «δίνω» συχνά στον εαυτό μου, αλλά και στους αγαπημένους μου μαθητές και μαθήτριες.
Αφορμή για όσα διαβάζετε αποτελεί η νέα πλατφόρμα του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων για την αντιμετώπιση του ενδοσχολικού εκφοβισμού, που παρουσιάστηκε ως μια ανάσα ελπίδας για όσα καθημερινά διαδραματίζονται, και όπως υποστηρίζεται άνευ προηγουμένου, στα σχολικά περιβάλλοντα ανά τη χώρα.
Θα ήταν ανακουφιστικό η πρωτοβουλία του Υπουργείου να είχε λάβει υπόψη ότι ένα παιδί ή έφηβος/-η:
- δε θα έπρεπε να μεγαλώνει και να αναπτύσσεται σε ένα διαδικτυακό περιβάλλον χωρίς όρια και περιορισμούς, αλλά να σε ένα φυσικό περιβάλλον με τα όριά του να ορίζονται από τη φύση την ίδια και την πραγματικότητα·
- δε θα έπρεπε να μεγαλώνει και να αναπτύσσεται σε ένα κοινωνικό και ειδησεογραφικό περιβάλλον όπου το μόνο νέο είναι το «κακό νέο», αλλά ένα κοινωνικό και ειδησεογραφικό περιβάλλον που καταγράφει, προωθεί και αναγνωρίζει όσα σημαντικά και θετικά γίνονται προς όφελος της ανθρωπότητας·
- δε θα έπρεπε να χρειάζεται ένα διαδικτυακό μέσο παρακολούθησης και εξυγίανσης της ψυχοκοινωνικής του κατάστασης, αλλά ένα ισχυρό και υγιές οικογενειακό και κοινωνικό δίκτυο και σχολικό περιβάλλον, ικανά να τον/την ακούν, προστατεύουν, οχυρώνουν, ενδυναμώνοντας τα συνειδητά «ναι» και τα «όχι» του/της· να μεγαλώνει και να αναπτύσσεται σε ένα οικογενειακό, κοινωνικό και σχολικό περιβάλλον, όπου το να πληγώνει κάποιος/α κάποιον/α φαντάζει ασύλληπτο·
- δε θα έπρεπε να χρειάζεται να επιλέξει μεταξύ του διπόλου θύτη και θύματος, μεταξύ νικητή και ηττημένου, αλλά να εκπαιδεύεται στην επαρκή αντίδραση σε μια οποιαδήποτε συνθήκη, με ή χωρίς προηγούμενο·
- δε θα έπρεπε να χρειάζεται συστήματα που θα τον προετοιμάζουν να επιτεθεί πριν αμυνθεί στην αυτο-καταστροφική ανθρωπότητα που θα στραφεί σίγουρα και πάντα από εδώ και στο εξής -αν δεν στρέφεται ήδη- εναντίον του/της, αλλά συστήματα που θα τον/την υποδεχθούν πριν χρειαστεί να διαλέξει το ρόλο του θύτη ή του θύματος για να επιβιώσει.
Από αύριο και στο εξής, για όσα χρόνια διδάσκω σε σχολεία, έχω σκεφτεί και θα συστήσω στους μαθητές και τις μαθήτριες μου έναν άλλο τρόπο να «μετρούν» την καθημερινότητα τους. Θα τους προσκαλέσω να ψάχνουν, να καταγράφουν και να εκθέτουν δημόσια, όσα θετικά κάνουν για τους/τις άλλους/-ες, παρατηρούν στους/στις άλλους/-ες, βιώνουν από τη σχέση τους με τους άλλους/-ες, στον αντίποδα της κοινωνικής τάσης να αναζητά και να καταγράφει όσα τους/τις απειλούν.
Η εκπαίδευση πρέπει να διασφαλίσει ότι οι κοινωνικοί ρόλοι που οι άνθρωποι κατέχουν στο πλαίσιο μιας κοινωνίας δεν είναι μόνο οι κοινωνικοί ρόλοι του θύτη και του θύματος. Η κοινωνία μας δεν είναι «ένα μικρό καράβι». Στο σχολείο, τη σημαντικότερη μικρογραφία της, οι μαθητές/-τριες, οι γονείς, οι δάσκαλοι/-ες δεν ψάχνουμε «ποιος ποιος ποιος θα φαγωθεί» για να γλιτώσουν οι άλλοι/ες.
Η κοινωνία και το σχολείο, η σπουδαιότερη μικρογραφία της, είναι ένας χορός με τη σκιά μας.
Πετρίτση Ιωάννα, Εκπαιδευτικός
