Κοινωνιόδραμα στην τάξη με θέμα το δυστύχημα των Τεμπών
Το δυστύχημα των Τεμπών επηρέασε πολύ τους μαθητές και τις μαθήτριές μου. Τα παιδιά της Ε’ Δημοτικού στο Big Bang School είχαν απορίες και την ανάγκη να εκφράσουν την άποψη τους. Ταυτόχρονα ήταν εμφανές ότι οι απόψεις τους ήταν “δανεικές”. Δεν ήταν σε θέση να επιχειρηματολογήσουν ή να κάνουν διάλογο παρά μόνο σε καποιο μικρό βαθμό. Όπως συνήθως, τα παιδιά ήταν κυρίως αποδέκτες αποσπασματικών πληροφοριών από το άμεσο περιβάλλον τους και τις ειδήσεις. Λειτουργούσαν παθητικά, αναπαράγοντας όσα είχαν ακούσει, ενώ η πραγματική τους ανάγκη ήταν να δράσουν και να βρουν τη θέση και τη φωνή τους μέσα στην κοινωνική συνθήκη που δημιουργήθηκε μετά το δυστύχημα.
Έτσι, μετατρέψαμε την τάξη σε σκηνή κοινωνιοδράματος. Εκεί ανέβηκαν σταδιακά και με το ρυθμό που οι συμμετέχοντες/ -ουσες όριζαν, οι κοινωνικοί ρόλοι που σύμφωνα με την κρίση των ίδιων των παιδιών διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στο εδώ και τώρα. Ο σταθμάρχης της μοιραίας αμαξοστοιχίας, άλλοι συνάδελφοί του, πολιτικοί, ο πρωθυπουργός και πολίτες της χώρας.
Κατά τη διάρκεια της δράσης, τα μέλη της ομάδας, άλλαζαν ρόλους και θέσεις, έκαναν διάλογο και επιχειρηματολογούσαν. Τα παιδιά προσπαθούσαν μέσα από τον κάθε ρόλο να κατανοήσουν και να διαπραγματευτούν την κατάσταση που οδήγησε στη σύγκρουση των δύο αμαξοστοιχιών, αλλά και αυτή που διαμορφώθηκε εξαιτίας της.
Η άποψή μου για την σημερινή δράση που πραγματοποιήθηκε μέσα από το κοινωνιόδραμα για το δυστύχημα με τα τρένα είναι ότι όλοι έχουν ένα μερίδιο ευθύνης για τη σύγκρουση των δύο τρένων. Ένα κομμάτι το έχει ο σταθμάρχης που πάτησε το λάθος κουμπί και δεν υπολόγισε σωστά τη διαδρομή των τρένων. Ένα κομμάτι το έχει το κράτος διότι οι σταθμάρχες θα πρέπει να έχουν καλύτερες συνθήκες εργασίας, όπως δύο άτομα στη διαχείριση υπολογισμών, περισσότερα διαλείμματα, καλύτερο μισθό. Επίσης το κράτος θα πρέπει να φροντίζει και να ελέγχει όλα τα τρένα. Στο τέλος, ένα κομμάτι το έχουμε εμείς, η κοινωνία, διότι θα πρέπει να διαμαρτυρηθούμε για καλύτερες συνθήκες εργασίας μαζί με τους σταθμάρχες, γι’ αυτούς και για όλους μας. Επίσης, ευθύνη έχουμε να βλέπουμε τι γίνεται γύρω μας και να λέμε την άποψή μας. Από αυτή τη δράση κατάλαβα ότι όλα τα άσχημα πράγματα που γίνονται γύρω μου είναι κοντά μου και όχι μακριά μου, σε μια άλλη πόλη, χώρα, κόσμο. Μου άρεσε που πέρασα από όλους τους ρόλους και κατάλαβα τη θέση τους. Ήταν μια πρωτόγνωρη εμπειρία, θα ήθελα να το ξανακάνουμε.
Η. 11 χρονών
[…] Κάποια παιδιά ήταν πολιτικοί, κάποια άλλα οι σταθμάρχες και οι υπόλοιποι ήταν πολίτες. Οι πολιτικοί έλεγαν την άποψή τους και οι σταθμάρχες απαντούσαν. Οι πολίτες από την άλλη άκουγαν το όλο θέμα και έλεγαν την άποψή τους.
Καθώς τα κάναμε όλα αυτά εγώ μέσα μου αισθανόμουν διάφορα πράγματα. Ένα από αυτά είναι ότι μέσα από τη σκέψη μου προσπάθησα να μπω στη θέση του σταθμάρχη. […] Από τη δράση μου άρεσε που δεν αφήσαμε το θέμα και δεν είπαμε “πάει πέρασε”.
Α. 11 χρονών
Τo Κοινωνιόδραμα είναι ένας από τους επιστημονικούς πυλώνες που συνέστησε ο ψυχίατρος J.L. Moreno, μαζί με την Κοινωνιομετρία και το Ψυχόδραμα. Αναπτύχθηκε κατά τη διάρκεια και μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο για να βελτιώσει την συνύπαρξη μεταξύ των διαφόρων κοινωνικών ομάδων της μεταπολεμικής περιόδου. [1]
Αποτελεί μια βιωματική ομαδική διαδικασία για την διερεύνηση, την εμβάθυνση και το μετασχηματισμό των κοινωνικών συγκρούσεων. Η ομάδα που συμμετέχει σε μια κοινωνιοδραματική δράση έχει τη δυνατότητα να κατανοήσει το κοινωνικό σύστημα και τον τρόπο που αυτό επιδρά στη ζωή των μελών της, που αλληλεπριδρούν ως μέλη της κοινωνίας. Το κοινωνιόδραμα αναδεικνύει το ζήτημα των κοινωνικών ρόλων που ο άνθρωπος επιτελεί στη ζωή του με έναν ζωντανό και βιωματικό τρόπο που καλεί σε διάδραση και ανάληψη δράσης. Η ενίσχυση της κοινωνικής συμμετοχής και συνείδησης αποτελούν κυρίαρχο στόχο του κοινωνιοδράματος.
[1] Kellerman, P.F. (2007) Sociodrama and collective trauma. Jessica Kingsley Publishers
